Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że adres nieruchomości to sprawa jasna i oczywista, ale nie zawsze tak jest. W Polsce już w latach 30. XX wieku dostrzeżono potrzebę uregulowania sposobu adresowania. W rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. o ustaleniu nazw miejscowości i o numeracji nieruchomości przewidziano na przykład obowiązek oznaczania nieruchomości numerem porządkowym i zobowiązano właściwego ministra do ustalenia zasad tej numeracji. Co ciekawe, rozporządzenie zostało uchylone dopiero po blisko 70 latach w wyniku uchwalenia w 2003 roku ustawy o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych. Przedstawimy przykłady adresów, które nie są oczywiste, a również muszą zostać prawidłowo obsłużone przez oprogramowanie wspierające pracę zarządcy.
Znaczenie adresowania nieruchomości i historia krajowych regulacji
Stosowany w Polsce system adresowy nie różni się znacząco od tych stosowanych w innych krajach. Zasady adresowania nieruchomości reguluje ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia. Prześledźmy je. Adres obiektu zawiera miejscowość, kod pocztowy oraz ulicę/plac i numer porządkowy przy nich, a jeżeli w miejscowości nie nadaje się nazw ulicom/placom – numer porządkowy w miejscowości. Numery porządkowe powinny przyjmować postać liczb całkowitych począwszy od 1 do n. Nie stosuje się jednego numeru porządkowego dla wielu budynków położonych na tej samej nieruchomości.
Numery porządkowe muszą posiadać budynki mieszkalne oraz inne budynki przeznaczone do stałego lub czasowego przebywania ludzi. Nie budzą zdziwienia także numery porządkowe nadane zespołom garaży, ale, tu ciekawostka, przepisy dopuszczają także nadawanie ich innym obiektom, np. parkingom, wjazdom i wejściom do parków, ogrodów oraz innych miejsc zorganizowanego wypoczynku. Zdarza się, że przepisy są stosowane nieco nadgorliwie, np. w sytuacji, gdy zdecydowano o nadawaniu odrębnych adresów pojedynczym garażom położonym w warszawskiej dzielnicy Wola. Aby zaprezentować realia funkcjonowania wspomnianych wcześniej zasad, skupimy się na budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi. Są to m.in. budynki mieszkalne, biura i inne lokale usługowe.
Nadawanie numerów porządkowych jest zadaniem gminy. Bywa, że wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast nie są konsekwentni w nadawaniu numerów obiektom na podległych im terenach. Nieruchomości o podobnych cechach, znajdujące się w różnych częściach kraju, również mogą zostać potraktowane inaczej. W niektórych sytuacjach przepisy dopuszczają różne możliwości. Oprogramowanie do zarządzania nieruchomościami musi zatem uwzględniać wszystkie dozwolone warianty. W szczególności konieczna jest obsługa budynków o wielu adresach.
Budynki położone przy dwóch lub wielu ulicach
Jeśli obiekt położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie co najmniej dwóch ulic i posiada odrębne wejścia od strony tych ulic, to dopuszczalne jest nadanie więcej niż jednego numeru porządkowego. Najczęściej są to budynki narożne, które otrzymują dwa adresy. Zdarzają się także takie, które otrzymują adresy od trzech ulic, przy których są położone albo budynki o dwóch adresach znajdujące się pomiędzy dwoma ulicami.
Wiele wejść do budynku położonego przy jednej ulicy
Przepisy przewidują także, że budynek może być położony przy jednej ulicy, ale posiadać więcej niż jedno wejście główne. Numery porządkowe mogą wtedy zostać nadane wszystkim wejściom głównym. Czym jest wejście główne? W przypadku budynków użyteczności publicznej (np. biurowców) zazwyczaj nie budzi to wątpliwości. Inaczej jest w przypadku budynków mieszkalnych, które często mają wiele wejść (klatek schodowych). Okazuje się, że osoby odpowiedzialne za nadawanie numerów porządkowych różnie interpretują takie sytuacje. Upraszczając, można podzielić Polskę na dwie części: w jednej budynkom w przeważającej mierze przypisuje się jeden numer porządkowy niezależnie od liczby wejść (klatek schodowych) od jednej ulicy, w drugiej zazwyczaj każda klatka schodowa otrzymuje osobny punkt adresowy. W konsekwencji budynki o identycznej konstrukcji w Lublinie czy Rzeszowie otrzymają jeden adres, zaś we Wrocławiu lub Poznaniu kilka, bądź nawet kilkanaście.
Klatki schodowe
Skoro wspomnieliśmy o klatkach schodowych, ich oznaczanie również może sprawiać pewne problemy. Klatce (wejściu do budynku) może zostać nadany odrębny numer porządkowy, o czym pisaliśmy wcześniej. Jeśli jednak klatki nie odpowiadają numerom porządkowym, możliwe są dwa sposoby numerowania lokali w takim budynku. Numeracja może być ciągła dla całego budynku, a gdy lokali jest wiele, ich numery mogą być nawet wielocyfrowe. Ewentualne oznaczanie klatek ma wtedy charakter wyłącznie pomocniczy, ponieważ każdy lokal ma unikalne oznaczenie. Jeśli jednak lokale numerowane są niezależnie w każdej klatce, oznacza to funkcjonowanie w jednym budynku nawet kilku lokali o tym samym numerze. Wtedy oznaczenia klatek nabierają decydującego znaczenia, ponieważ tylko one będą odróżniały lokale o tych samych numerach.
Różne kody pocztowe
Wspomnieliśmy, że elementem adresu jest kod pocztowy. W konsekwencji, gdy budynek posiada więcej niż jeden adres, zlokalizowanym w nim lokalom mogą być przyporządkowane różne kody pocztowe. Oprogramowanie musi zatem umożliwiać przypisanie kodu pocztowego do adresu, a nie do budynku. Może to być istotne, gdy adres lokalu wykorzystywany jest jako adres dla korespondencji kierowanej przez zarządcę.
Nieruchomości o kilku budynkach
W latach 60. XX wieku zdecydowano, że nieruchomość powinna posiadać jeden numer porządkowy. Tym samym numerem oznaczano także położony na niej budynek. Jeśli budynków zwróconych do ulicy było na nieruchomości więcej, wówczas otrzymywały kolejne numery, a nieruchomość oznaczano numerami porządkowymi wszystkich budynków, rozdzielając je najczęściej znakiem ukośnika („/”). Reguła obowiązywała aż do początku XXI wieku, kiedy doprecyzowano, że jeśli oznaczenie nieruchomości miałoby składać się z więcej niż trzech numerów budynków, to powinno zawierać jedynie numer najniższy i najwyższy oddzielone myślnikiem. Zatem dotychczasowe przykładowe oznaczenie ul. Żelazna 2/4/6/8/10/12 w myśl nowej regulacji powinno brzmieć ul. Żelazna 2-12. Dlaczego o tym wspominamy? Otóż nadal funkcjonują oznaczenia z ukośnikami, a jednocześnie popularne jest wykorzystywanie ukośnika do zapisywania adresów lokali, np. ul. Wielka 4/6 (co oznacza lokal nr 6 w budynku przy ul. Wielkiej 4), podczas gdy taki zapis może zostać zinterpretowany jako oznaczenie nieruchomości, która posiada lub posiadała dwa budynki (o adresach: ul. Wielka 4 oraz ul. Wielka 6). Obecnie funkcjonują oba opisane sposoby, ponieważ nie zdecydowano się na systemowe uporządkowanie zapisów w tym zakresie.
Czy znasz ciekawszy przypadek?
Na koniec ciekawy przypadek budynku mieszkalnego we Wrocławiu. Nie, nie możemy podać prostego adresu, ten obiekt wymyka się schematom. Otóż na Osiedlu Karłowice-Różanka istnieje budynek, który posiada 16 numerów porządkowych. Niby nic nadzwyczajnego, ale te 16 punktów porządkowych nadano wejściom do budynku od strony aż czterech różnych ulic. W konsekwencji mówimy o budynku położonym przy al. Jana Kasprowicza: 2, 4, 6, ul. Żmigrodzkiej 17, 19, ul. Rowerowej 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15, 17 i ul. ks. Norberta Bonczyka 30, 32. Co ciekawe, do ww. adresów przypisano aż trzy różne kody pocztowe. Gdyby zatem mieszkańcy tego budynku chcieli wysyłać do siebie listy, powinni zachować ostrożność, bowiem dla al. Jana Kasprowicza 2 będzie to kod 51-137, dla ul. Żmigrodzkiej 17 – 51-118, zaś dla ul. Rowerowej 1 – 51-138.